پروپوزال عسر و حرج در فقه اماميه

پروپوزال بررسي فقهي عسر و حرج در فقه اماميه

1-   اطلاعات مربوط به پايان‏نامه:

عنوان تحقيق به فارسي: بررسي فقهي عسر و حرج در فقه اماميه

عنوان تحقيق به انگليسي:

Legal reviews hardship in Jurisprudence

  پرسش اصلي پژوهش:

1-      

  بيان مسئله: بيان مسأله اساسي تحقيق به طور كلي (شامل تشريح مسأله و معرفي آن، بيان جنبه‏هاي مجهول و مبهم، بيان متغيرهاي مربوطه و منظور از تحقيق به صورت مستند) :

قاعدۀ عسر و حرج از قواعد راهگشا در مسائل حقوقي مي باشد كه در قوانين مدني دو كشور ايران و افغانستان وارد شده است. دليل آن نيز همان پشتوانۀ فقهي آن است كه هر دو كشور اسلامي داراي قوانيني مبتني بر احكام اسلامي مي باشند.قاعدۀ مذكور توسط فقهاي شيعي و اهل سنت استخراج شده و بصورت قواعد فقهي مورد استفاده قرار گرفته اند. قاعدۀ مذكور توسط فقهاي اهل سنت بنام قاعدۀ المشقه تجلب التيسير آمده است؛ كه در همان مفهوم عسر و حرج مي باشد.اين قاعدۀ راهگشاي فقهي و متحول كه مبتني بر دور انديشي فقه پوياي اسلامي است در مواردي كه وارد قوانين گشته، موجب تحول حقوق امروزي در مرتفع نمودن بسياري از مشكلاتي گشته است كه به سبب پاي بندي به اصول و اسلوبهاي كلي و قواعد عمومي خشك و بي روح و داراي انعطاف ناچيز، ايجاد شده است. البته قابل ذكر است كه در بكارگيري اين قاعده هم در برخي قوانين و هم در مرحلۀ عمل توسط قضات به سختي مورد استفاده قرار مي گيرد كه خود نيز منجر به عسر و ضيق و بروز مشكلات متعدد اقتصادي و اجتماعي در روابط طرفين در حقوق تعهدات، اداري و... مي گردد كه راه حل آن تنها تمسك به قاعدۀ مترقي عسر و حرج بر حسب شرايط و مقضيات است. عسر و حرج مر كب از دو واژه « عسر » و « حرج » مي باشد. عسر مصدر و به معناي دشوار شدن، دشواري، تنگي، سختي و تنگدستي مي باشد و اسم مصدر عسر، عسرت به همان معناي تنگي، سختي و دشواري است. حرج اسم و به معناي تنگي و فشار، جاي تنگ، مكان تنگ و پر درخت و نيز به معني گناه، بزه، چنانكه گويند حرجي بر او نيست؛ يعني اعتراضي بر او نيست.در تعريف حقوقي و ارتباط آن دو چنين گفته اند:« ... هر عملي كه انسان را به تنگنا و ضيق اندازد، دشوار و سخت هم هست و همچنين هر كاري كه انجام دادنش براي آدمي سخت و شاق باشد، موجب تنگي و اعمال فشار بر او نيز مي شود. بعلاوه، ضابطۀ تعيين مصداق عسر و حرج، عرف است كه مطابق آن، هر كاري كه موجب مضيقه و تنگنا باشد، حرج و دشواري نيز تلقي مي شود(محقق داماد،1374:ص81).