پايان ‌نامه كارشناسي ارشد در رشته حقوق خصوصي (M.A)

 بررسي فقهي مستشاران زن در لايحه ي جديد قانون حمايت از خانواده و قانون سابق

چكيده

قضاوت زنان مسئله اي است كه مدتهاست در محافل حقوقي و فقهي با بحثهاي فراواني روبرو بوده است.

تحولات اجتماعي در زندگي امروزه بين زوجين بالاخص در سال هاي اخير با ورود زنان به عرصه هاي اجتماعي و بالا رفتن سطح فرهنگ و مقبوليت زنان در مناسبات اجتماعي موجب شده تا زنان پس از تشكيل خانواده علاوه بر انجام وظايف زندگي مشترك حضور خود را در ساير عرصه هاي اجتماعي را به عرصه ظهور برسانند. از جمله منابعي كه با چالش حضور يا عدم حضور زنان در آن مواجه بوده است. تخصيص حضور زنان حضور مشتساري زنان در دعاوي خانوادگي در محاكم حقوقي مي باشد. در اين راستا اختصاص شعبه هايي از محاكم عمومي حقوقي دادگستري، براي دادگاه خانواده بسيار مفيد واقع شده است. در قانون حمايت از خانواده مصوب سال 86 كم و كاستي هايي به لحاظ حقوق زنان مشاهده مي شد كه با اصلاحاتي در لايحه جديد قانون حمايت از خانواده مصوب اسفند1391 با تخصيص حضور مستشار زن در محاكم حقوقي رسيدگي به دعاوي خانوادگي تا حدودي رفع شده است. در اين پژوهش سعي بر آن شده تا در ابتداي امر نياز به حضور مستشار زن در كنار مستشار مرد، تصميم گيرنده براي دعاوي خانوادگي حقوق زنان و كودكان به لحاظ عاطفي و احساسي مورد حمايت بيشتري واقع شود. در پژوهش حاضر ابتدا  به ديدگهاي موجود راجع به زن، سپس قضاوت زنان و بعد بررسي حضور مستشاران زن در قانون پرداخته شده است و نتايج حاصل در فصل آخر نگاشته شده است.

  مقدمه

با وصف تكامل جوامع و پيشرفت هاي حيرت آور بشري هنوز هم حضور زن بصورت حقيقي و درست احساس و تعريف نگرديده ، و اگر معرفي هم شده است متاسفانه بيشتر توسط شخص دوم (مرد) و با افكار مرد سالاري بيان گرديده كه اين تعارف نامكمل، اشتباه وفريب دهنده نه تنها يك خدمت علمي نبوده بلكه در مواردي جامعه را بسوي ناهنجاري هاي اجتماعي ، فرهنگي ، سياسي وغيره سوق داده است. (نادري،1389)

جامعه ي گسترده ي زنان بيش از نيمي از جمعيت بشر را تشكيل مي دهند و شناخت ويژگي هاي رواني، اخلاقي، نيازها، توانايي ها و ظرافت هاي دنياي شگفت انگيز بانوان و جايگاه فلسفه ي اجتماعي، طبيعي، اقتصادي و فرهنگي آنان شناخت نيمي از جامعه ي بشري است.

بدون اين آگاهي ها و آشنايي ها، استفاده از عواطف و ادراكات و توانمندي هاي جسمي و روحي زنان در جهت مثبت يا منفي مقدور نيست.در مورد جايگاه زن از ديدگاههاي گوناگون مي توان به پژوهش و تحقيق پرداخت- جامعه شناسي،روانشناسي، علوم زيستي ، تاريخ، اخلاق، فلسفه و ...- همه از ابعاد گوناگون به مسئله زن مي پردازد و هريك گوشه اي از دنياي وي راروشن مي سازد.

در دهه هاي اخير،‌ در اثر گسترش نوگرايي و نوسازي در عرصه جهاني، تحولاتي در زمينه هاي فرهنگي و ساختاري روي داده كه سبب دگرگوني نقش هاي اجتماعي و آگاهي هاي زنان شده است. افزايش تحصيلات و اشتغال در ميان زنان از سويي سبب كاهش مطلوبيت الگوي زن سنتي مي شود و از سوي ديگر سبب دشواري در هماهنگ كردن نقش هاي سنتي با نقش هاي جديد شده و به بحران هويت زنان منتهي مي گردد. تنها راه حل اين مساله تعريف هويت اجتماعي زنان توسط خود آن ها است. در پژوهش حاضر عواملي كه زنان را به تامل در هويت هاي سنتي،‌ مقاومت در برابر كليشه هاي جنسيتي و باز تعريف هويت اجتماعي قادر مي سازد در دو سطح فردي و ساختاري مورد مطالعه قرار گرفته است. روش كمي مورد استفاده در اين تحقيق روش پيمايشي بوده است.( باقر ساروخاني, مريم  رفعت جاه،1383 )

فهرست مطالب

عنوان                                                                    صفحه

چكيده.. 1

فصل اول: كليات

1-1-مقدمه.. 3

1-2-بيان مسئله.. 4

1-3-سؤالات تحقيق.. 6

فصل دوم: جايگاه زن از ابعاد مختلف

2-1-جايگاه زن در تاريخ ايران.. 8

2-2-حقوق زنان بواسطه شواهد باستان شناختي در جامعه ساساني   11

2-3-زنان در متون حقوقي.. 13

2-4-زنان در جامعه امروزي.. 14

2-5-زن در نگاه جاهليت اديان؛ اسلام و فمينيسم.. 18

2-6-جايگاه (زن) در فرهنگ عرب جاهلى.. 19

2-7-ازدواج در جاهليت.. 19

2-8-حقوق مالى زن.. 20

2-9-زن در قبايل غيرعربى.. 21

2-10-زن و جوامع متمدن.. 22

2-11-ديدگاه فمينيستى درباره حقوق زن.. 23

فصل سوم: زنان و قضاوت

3-1-مشروعيت قضاوت.. 28

3-2-قضاوت در عصر غيبت.. 29

3-3-قضاوت فقيهان.. 30

3-4-نفوذ قضاوت زن.. 36

3-5-اجماع در مساله قضاوت زنان.. 37

3-6-آيات قرآن و قضاوت زنان.. 39

3-7-روايت ابوخديجه.. 40

3-8-وصيت پيامبر(ص) به على(ع) و قضاوت زنان.. 41

3-9-چند نكته مهم.. 44

3-10-قضاوت از ديدگاه علم فقه.. 47

3-11-مفهوم قضا در لغت.. 47

3-12-مفهوم قضا در اصطلاح شرع.. 48

3-13-مفهوم قضا در قرآن.. 48

3-14-مشروعيت نظام قضايي در انديشه ديني.. 49

3-15-تفاوت بين قاضي، مجتهد، فقيه و مفتي.. 51

3-16-شروط و صفات قاضي در اسلام.. 52

3-17- شرط اجتهاد قاضي از منظر فقها.. 53

3-18-عدول از شرط اجتهاد قاضي در قوانين موضوعه ايران   54

3-19-شرط ذكورت قاضي از ديدگاه فقهاي اسلام.. 56

3-20-فقهايي كه قضاوت زنان را مطلقاً جايز نمي‌دانند   59

فصل چهارم: قانون حمايت از خانواده و مستشاران زن

4-1-جايگاه زن در قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران.. 64

4-2-جايگاه زنان در امور مالي و اقتصادي :.. 69

4-3-حقوق و ويژگيهاي قضايي زنان:.. 69

4-4-قضاوت زن و تفسير متفاوت فقيهان از آيه ۳۴ سوره نساء   70

4-5-وجود مشاور و مستشار زن در دادگاه.. 74

فصل پنجم: نتيجه گيري

5-1-قضاوت زن جايز است يا نه؟.. 78

5-2-نظريات نگارنده.. 82

منابع و مآخذ:.. 85

چكيده انگليسي.. 87