پايان نامه كارشناسي 

بررسي رابطه بين تيپ هاي شخصيتي با رفتارهاي خود مراقبتي و پيامد درمان در بيماران ديابتي

*ضميمه شدن رايگان فايل spss

مقدمه

هرچه بيشتر از قرن بيست و يكم مي‌گذرد بيشتر شاهد جهاني شدن، تغيير در سبك زندگي مردم و صنعتي شدن هستيم كه يكي از نتايج اين پيشرفتها تغيير در الگوي بيماريهاست. تا چندي پيش بيماريهاي واگير به عنوان بزرگترين مشكل بهداشتي كشورهاي جهان سوم به شمار مي رفت اما در حال حاضر افزايش نقش بيماريهاي غير واگير در مرگ و مير، مخصوصاً در كشورهاي در حال توسعه تهديدي جدي محسوب مي شود از جمله بيماري هاي مهم اين گروه ديابت است.

ديابت يك بيماري مزمن غده درون ريز مي باشد كه ويژگي آن سوء عملكرد در سوخت و ساز گلوكز ناشي از اشكالاتي در توليد يا بهره گيري از هورمون انسولين است. اين بيماري سه شكل اصلي دارد.

1- نوع I وابسته به انسولين (IDDM)

2- نوع II يا غير وابسته به انسولين ( NIDMM (

3- ديابت بارداري (زارع شاه آبادي، حاجي زاده، ميمندي، ابراهيمي صدرآبادي 1389). خطرهاي دراز مدت بيماري قند براي سلامت بي نهايت جدي و شديدند كه از قبيل مرگ زود هنگام، نابينا شدن از دست دادن يك عضو در صورت عدم كنترل قانقاريا، و ناتواني جنسي هستند. بيماراني بيش از همه در معرض خطر چنين مشكلاتي قرار دارند كه براي درمان به انسولين نيازمندند و بيماريشان در كودكي، دوران بلوغ يا اوان بزرگسالي شروع شده است.(سارافينو  ، 1387).

با افزايش تعداد بيماران ديابتي هزينه¬هاي اقتصادي اين بيماري از اهميت ويژه برخوردار مي شود. ديابت و عوارض آن در حال حاضر بعد از اختلالات ذهني پرهزينه ترين بيماريهاي مزمن محسوب مي شود(حيدري ،نوري، شيرازي،سالمي،سنجري، 1387).ديابت در بسياري از كشورها درسنين 20- 70 سالگي علت اصلي كوري وسردسته علل قطع عضو ونارسايي مزمن كليه محسوب مي شود (هاريسون ،1384).دراثر اين بيماري ،اميد به زندگي دربيماران ميانسال 5 تا 10 سال كاهش يافته وتعداد بيماراني كه به علت ديابت در بيمارستان بستري مي شوند نسبت به ساير بيماري ها ي مزمن 4/2 برابر بيشتر مي باشد (جون ، 1381). اين بيماري مستلزم رفتارهاي خود مراقبتي در تمام طول عمر است ،يكي از مهمترين عواملي كه در كنترل مطلوب بيماري ، بهبود فرايند وپيامد  درمان در بيماران ديابتي موثر است پيروي از درمان و رژيم هاي درماني مي باشد(سارافينو، 1387). رفتار خود مراقبتي، يك مفهوم كليدي در ارتقا سلامت است و به تصميم‌ها و اقداماتي اشاره دارد كه يك فرد مي‌تواند اتخاذ كند تا از عهده يك مشكل سلامتي برآيد يا سلامتش را بهبود بخشد، اشاره دارد.

در حالت كلي خود ¬مراقبتي به آن دسته از رفتارها گفته مي‌شود كه بر سلامت افراد تاثير مي‌گذارند. جستجوي اطلاعات مربوط به حيطه سلامت، مراجعه به پزشك بر يك مبناي منظم، ورزش كردن، بيشتر استراحت كردن، تغييرات در سبك زندگي، پيروي از رژيم‌هاي غذايي كم چرب، نظارت برعلايم حياتي و حساس شدن نسبت به وضعيت بيماري خود، از جمله رفتارهاي خود مراقبتي هستند (بام ، نيومن ،وينمن  ،وست ، 1997).

بيماري ديابت در حقيقت يك بيماري خود مديريتي است چنانچه بيمار نخواهد و يا قادر نباشد بيماري خود را كنترل كند به هيچ عنوان نمي‌توان به او كمك كرد (اسنوك و اسكينر، 2006).

اين عامل اساسي در پيش بيني  پيامد درمان  مي تواند متاثر از عوامل متعددي همچون تيپ هاي شخصيتي افراد باشد بي ترديد اصطلاح شخصيت يكي از بحث برانگيزتر÷ين و در عين حال جذابترين مفاهيمي است كه در علم روان شناسي وجود دارد. شخصيت مجموعه اي پايدار از ويژگي ها و گرايش هاست كه مشابهت و تفاوت هاي رفتار روانشناختي افراد (افكار، احساسات، اعمال) را كه داراي تداوم زماني بوده و ممكن است به واسطه فشارهاي اجتماعي و زيست شناختي موقعيت هاي بلاواسطه شناخته شوند و يا به آساني درك نشوند را مشخص مي كند (شيخي ساري،اسماعيلي فر،1389).بر اين اساس هدف ازاين مطالعه ،بررسي رابطه بين تيپ هاي شخصيتي با رفتارهاي خود مراقبتي وپيامد درمان دربيماران ديابتي بوده است.

بيان مسئله:

بيماري ديابت يكي از مهمترين اختلالات داخلي است كه بشر با آن روبروست. طبق برآوردهاي سازمان بهداشت جهاني تا سال 2025 تقريباً 300-200 ميليون نفر در سرتاسر جهان به ديابت مبتلا خواهند شد. به عبارت ديگر سالانه در حدود 6 ميليون نفر به تعداد اين بيماران افزوده مي شود. ديابت سومين علت مرگ و مير ناشي از بيماري ها محسوب مي شود به خصوص اينكه بيماريهاي قلبي عروقي به عنوان يكي از عارضه هاي بلند مدت اين بيماري در ميان آنها شايع است. تحرك بدني كم، رژيم غذايي پرچربي و استرس كه نتيجه شهرنشيني و صنعتي شدن جوامع امروزي است موجب افزايش شيوع اين بيماري در سالهاي اخير شده است  (حاتملوي سعدآبادي، 1388).

. بيماري ديابت  ناشي از نقص پانكراس درتوليد انسولين كافي براي انجام فرايند هاي طبيعي سوخت وساز غذا است . اين مشكلات معمولا به تاثير ديابت بر عملكرد روزمره ي زندگي بيمار ونيز آثار ناشي از تركيب روشهاي خود مديرييتي ديابت با باورها وسبك زندگي موجود بيمارارتباط دارند . تشخيص ديابت تاثيرات مهمي بر عملكرد رواني واجتماعي بيماران مي گذارد و بيماران بايد دقت وانرژي زيادي را براي خود مديريتي بيماري اختصاص دهند . موفقيت بيماران درادغام رويكرد خود مديريتي با سبك زندگي موجودشان به اين موضوع بستگي دارد  كه رويدادهاي مختص به ديابت تاچه حد با باورها، افكار احساس ها ورفتارهاي موجود بيمار تعامل دارند. ديابت اغلب با مشكلات واختلال هاي رواني همراه است و متاسفانه اين مشكلات توانايي بيمار رابراي خودمديريتي بيماري كاهش ميدهند. كاهش توانايي بيماران دركنترل ديابت مشكلات رواني آنان را تشديد مي كند و باعث مي شود بيماران در يك چرخه معيوب گرفتارشوند. حتي ممكن است اين مشكلات باواكنشهاي رواني بيماران كه بر تجربه ي علائم ديابت تاثير منفي دارند شديدتر شوند اين تاثيرات متقابل كه  درآن ديابت روي سلامت رواني تاثير مي گذارد ومشكلات رواني  نيز به نوبه خود بر توانايي افراد دراجراي روش خود مراقبتي تاثير دارند.بنابراين رفتارخودمراقبتي تحت تاثيرعوامل گوناگون قرارمي گيرد (  ا.وايت  2010 ؛ترجمه مولودي و فتاحي ،1389). بطور تجربي ثابت شده است بين دو فردي كه به لحاظ پزشكي و آسيب وارده در شرايط يكساني بسر مي‌برند از نظر واكنشها و ناتواناييهايي كه بروز مي‌دهند و همچنين عملكرد اجتماعي و فيزيكي تفاوت بارزي وجود دارد. يكي از عواملي كه در تبيين اين تفاوت مي‌تواند حياتي باشد مؤلفه هاي روانشناختي نظير افكار و باورهاي زيربنايي افراد است. پژوهش ها نشان ميدهند كه افرادي كه نگرش منفي نسبت به بيماري خود دارند و آنرا جدي، غير قابل كنترل و مزمن ميدانند، بسيار منفعلانه عمل مي‌كنند، عملكرد اجتماعي بسيار ضعيفي داشته و ناتوانيهاي زيادي از خود نشان مي‌دهند (وايت، 2001). بنابراين انتظار مي¬رود. كه تغيير در شناختها، باورها و نگرشهاي افراد به ايجاد يكسري تغييرات رفتاري در جهت افزايش رفتارهاي خود مراقبتي منجر شود.